Bestelformulier voor het boek
Auteur: Benny Vleminckx
Aantal pagina’s: 224
Aan of in de kerken van de fusiegemeente Zemst bevinden zich herinneringsmonumenten of gedenkstenen ter ere van politieke gevangenen en verzetslieden uit de Tweede Wereldoorlog (1940-1945). Ze houden de herinnering levende aanZemstenaars die in de loop van de oorlog een regime van hechtenis of internering hebben gekend in gevangenissen of concentratiekampen van de Duitse bezetter. Het hoe en waarom achter hun heldhaftige maar vaak ook tragisch eindigend verhaal mag nooit vergeten worden. Dankzij de getuigenissen van naaste familieleden van Zemstse verzetslieden kon heel wat gedetailleerde en historisch zeer waardevolle informatie samengebundeld worden in het boek.
Waar vinden de nu nog door de oudere generatie regelmatig geformuleerde uitspraken zoals zwart Eppegem en zwart Weerde hun oorsprong? Een blik op de uitslagen van de laatste vooroorlogse gemeenteraadsverkiezingen in 1938 brengt al wat meer duidelijkheid. De Vlaamse-nationalistische partij VNV of Vlaams Nationaal Verbond behaalde heel wat zetels in de gemeenteraden van Eppegem en Weerde. In de andere huidige Zemstse deelgemeenten had deze partij geen enkele vertegenwoordiger in de gemeenteraad of diende het VNV geen lijst in. Toen de nationale leiders van het VNV in juni 1940 besloten tot onvoorwaardelijke collaboratie met de Duitse bezetter volgden lokale propagandisten dezelfde politiek. Het gevolg was dat meerdere jongeren uit hoofzakelijk Weerde en Eppegem samen met de Duitsers vochten aan het oostfront tegen de toenmalige communistische Sovjet-Unie. Opvallend zijn de overeenkomsten met jongeren die recenter overtuigd werden om te gaan strijden voor Islamitische Staat (IS) en het kalifaat. Of hoe het cliché ‘de geschiedenis herhaalt zich’, steeds bevestigd wordt.
De bedoeling van het boek is niet om een opsomming te maken van zogenaamde goeden of slechten. Nog minder om te oordelen. De na de oorlog door de krijgsraden veroordeelde Zemstse collaborateurs die hun straf uitzaten of zelfs in eer hersteld werden, integreerden zich nadien terug vlot in de maatschappij. Ieder oprecht persoon verdient een tweede kans en vele ex-veroordeelden droegen in hun latere leven nog veel bij tot het wel en wee van hun dorp en medemens. Opvallend maar ook ergens begrijpelijk was de nog vaak steeds grote terughoudendheid bij sommige ondervraagde Zemstenaars om voluit openlijk te kunnen praten over bepaalde lokale gebeurtenissen tijdens WO II. Dit is dan weer in schril contrast met de zeer openhartige verklaringen van een aantal hoogbejaarde oostfrontstrijders. Het is dankzij zulke getuigenissen dat er pas begrip en medeleven kan ontstaan voor bepaalde keuzes van sommige mensen. Hoe langer zulke informatie onbekend blijft hoe minder vlug wederzijds begrip en zelfs vergeving een kans zal maken. Een mens begrijpt alles zoveel beter als hij het verleden kent. Sinds het ontstaan van België in 1830 hebben de Vlamingen vaak moeten strijden voor hun rechten. Dat blijkt duidelijk uit het verhaal van de Vlaamse Beweging vóór die “besmet” werd door de Tweede Wereldoorlog. Je begrijpt en gedoogt wat beter dat sommigen – ook in Groot-Zemst – in de periode 1930-1945 hun blik en hoop op Duitsland hadden gevestigd. Deze houding praat geen enkele ontsporing goed. Maar het maakt wel mogelijk de weg naar de ontsporing te begrijpen. Met het boek Collaboratie en verzet in Groot-Zemst 1940-1945 probeert de auteur 75 jaar na de feiten het stereotiepe ‘goede-slechte’ denken te doorbreken. Zoals dikwijls bij grondige tegenstellingen in de maatschappij is niet alles ‘zwart-wit’.
Heemkring "de Semse" 